Badanie poziomu cukru

Poziom glukozy we krwi powinno być badaniem, które wykonywać należy jako element rutynowej kontroli w laboratorium. Zawsze kiedy pojawiają się objawy hiperglikemii lub hipoglikemii, oraz w trakcie ciąży. Chory na cukrzycę powinien badać się nawet kilkakrotnie w ciągu dnia. Celem jest monitorowanie poziomu cukru we krwi oraz szybka reakcja na podwyższony poziom glukozy poprzez korektę insuliny lub dawki leków. Dodatkowo należy sprawdzać obecność glukozy w moczu jako część badania ogólnego moczu.

 Kontrolę poziomu cukru we krwi zaleca się zwłaszcza osobom obciążonych znacznym ryzykiem zachorowania na cukrzycę, np. jeśli w rodzinie występowała cukrzyca, u osób z nadwagą, oraz u osób w wieku powyżej 40 lat. Próbka krwi pobierana jest z żyły (najczęściej w dole łokciowym) lub w przypadku samokontroli (glukometr) - kropla krwi wypływająca po nakłuciu skóry (zazwyczaj z opuszka palca ręki).

Poziom cukru można oznaczać:
- na czczo, rano po przebudzeniu (po 8 godzinach nieprzyjmowania posiłków i płynów, poza wodą)
- o dowolnej porze dnia lub nocy, bez względu na przyjęte wcześniej posiłki (tzw. przygodny poziom glukozy),

 OGTT składa się z szeregu pobrań próbek krwi określających poziom cukru na czczo oraz po przyjęciu odpowiedniej ilości glukozy. Pierwsza próbka krwi jest pobierana na czczo, następna po wypiciu płynu zawierającego glukozę. Sprawdza się w ten sposób jak organizm poradzi sobie z nagłym napływem cukru do krwi. Następnie w odpowiednich odstępach czasu pobiera się kolejne próbki. OGTT wykonuje się w przypadku podejrzenia cukrzycy lub w przypadku podwyższonego poziomu cukru we krwi na czczo.

 W celu zdiagnozowania cukrzycy zaleca się dwukrotne wykonanie testów (zarówno poziomu glukozy na czczo jak i OGTT). Badanie poziomu glukozy wykonuje się również u każdej kobiety w ciąży między 24. a 28. jej tygodniem. Jest to badanie przesiewowe, dzięki któremu można wykryć cukrzycę. Badanie to wygląda podobnie jak OGTT.  Pierwsza próbka krwi jest pobierana na czczo. Różnica dotyczy czasu pobrania drugiej próbki – robi się to po 1 godzinie od przyjęcia roztworu cukru. Jeśli wynik badania okaże się nieprawidłowy, lekarz zaleci wykonanie klasycznego OGTT.

 Chorzy na cukrzycę muszą monitorować poziom glukozy kilka razy w ciągu dnia. Pozwala to ustalić dawkę insuliny oraz innych leków przeciwcukrzycowych, które powinni przyjmować. Samokontroli dokonuje się z wykorzystaniem glukometru. Po niewielkim nakłuciu skóry (zazwyczaj opuszki palca ręki), niewielką ilość krwi umieszcza się na papierowym pasku, który następnie wkłada się do glukometru. Na tej podstawie wynik aparat dokonuje odczytu poziomu cukru we krwi.

 Najczęstszą przyczyną podwyższonego poziomu glukozy jest cukrzyca. Istnieje jednak szereg innych czynników, które powodują podwyższenie poziomu cukru we krwi. Należą do nich:

- akromegalia

- stres (w wyniku urazu, wypadku, zawału serca, udaru)

- przewlekła niewydolność nerek 

- insulinporność

- przyjmowanie niektórych leków: kortykosteroidów, trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych, estrogenów (w tym również tabletek antykoncepcyjnych oraz hormonalnej terapii zastępczej), litu, kwasu acetylosalicylowego (aspiryny)

- nadmierne w stosunku do zapotrzebowania przyjmowanie pokarmów.

 Poniżej znajdziesz interpretację wyników badania poziomu cukru (glukozy) we krwi.

Poziom glukozy na czczo:

Test doustnego obciążenia glukozą (OGTT):

Poniższe wartości nie odnoszą się do badania u kobiet w ciąży. Druga próbką jest pobierana po 2 godzinach od spożycia płynu z 75 g glukozy.

Badanie przesiewowe u kobiet w ciąży: test obciążenia glukozą:

Druga próbka jest pobierana po 1 godzinie od przyjęcia płynu z 50 g glukozy.

data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"

Czynniki wysokiego ryzyka to:

• zajście w ciążę po 35 roku życia,

• liczne wcześniejsze urodzenia – szczególnie narażone są tak zwane wieloródki,

• kobiety, które rodzą dzieci z występującymi wadami rozwojowymi lub z masą ciała przewyższającą 4000g,

• matki z występującą znaczną nadwagą i otyłością,

• osoby z nadciśnieniem tętniczym,

• pacjenci mający w rodzinie osoby chore na cukrzycę.

 Z początku wystąpienie cukrzycy w ciąży może nie dawać żadnych objawów. W dzisiejszych czasach, dzięki zastosowaniu wczesnej diagnostyki i zaktualizowaniu kryteriów diagnostycznych, dochodzi do wykrycia nieprawidłowości nawet przed pojawieniem się takich objawów cukrzycy jak:

• wzmożone pragnienie,

• uczucie suchości w ustach,

• częstsze oddawanie moczu,

• zauważalny ubytek masy ciała,

• odczuwalne osłabienie.

 Osobę ciężarną kwalifikuje się do rozpoznania cukrzycy w ciąży poprzez poprzez wykrycie u niej stężenia glikemii charakterystycznego dla osoby w stanie przedcukrzycowym. Gdy cukrzyca ciążowa zostaje zaniedbana, może to prowadzić do nadmiernego wzrostu dziecka i zaistnienia wad rozwojowych płodu. Następuje to na skutek nadmiarej ilości glukozy, która z krwi matki przechodzi do krwi dziecka przez łożysko. W rezultacie, trzustka dziecka zaczyna produkować zwiększoną ilość insuliny by obniżyć stężenie cukru.

 Podstawowym celem leczenia cukrzycy w ciąży jest obniżenie poziomu stężenia glukozy u osoby ciężarnej do wartości, które notowane są u osób zdrowych. Wśród zaleceń dla przyszłych matek wymienia się częste posiłki, od 5 do 6 razy w ciągu dnia, o małych objętościach i składające się z produktów pełnowartościowych o niskim poziomie indeksu glikemicznego oraz wartościach kalorycznych właściwych dla zapotrzebowania danej osoby. Z myślą o zdrowiu dziecka, wysoce zalecana jest całkowita rezygnacja ze spożywania słodyczy i białego pieczywa, ograniczenie spożycia ziemniaków i produktów z białej mąki, a także zadbanie o odpowiedni odpoczynek i regularną aktywność fizyczną. Gdy samo leczenie dietetyczne okazuje się niewystarczające, rozpoczynana jest zazwyczaj insulinoterapia, z której wykluczane są jednak dla osób ciężarnych leki doustne przeciwcukrzycowe. 

 W przypadku około 75% kobiet z cukrzycą ciążową dochodzi do całkowitej normalizacji glikemii po porodzie. Zalecane jest jednak wykonanie badań kontrolnych po 6 do 12 tygodniach od urodzenia dziecka, w szczególności zaś wykonanie testu tolerancji glukozy. By skutecznie przeciwdziałać późniejszemu nawrotowi choroby, zalecane jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała i odpowiedniego do wieku poziomu aktywność fizycznej. W przypadku nawrotu choroby, może ona nie dawać typowych dla niej objawów i rozwijać się podstępnie. Dlatego też osoby, które cierpiały na cukrzycę ciążową, zachęcane są do powtarzania badań kontrolnych co najmnej raz w roku. Ciężarne, u których wystąpiła cukrzyca typu 2 przed lub w trakcie ciąży, mogą rozważyć przejście z leczenia insuliną na leczenie preparatami doustnymi po zakończeniu karmienia piersią.

 W obecnych czasach cukrzyca ciążowa zaliczana jest do chorób, które w coraz mniejszym stopniu zagrażają zdrowiu i życiu dzieci i matek. Niemniej, kobiety które przebyły już cukrzycę ciążową znajdują się wśród osób z grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia zachorowania na cukrzycę typu 2 w niedalekiej przyszłości. Matki te są również narażone na wystąpienie cukrzycy ciążowej również przy następnej ciąży. Stąd tak istotne jest wykonywanie regularnych badań, utrzymywanie zdrowej oraz zbilansowanej diety, jak ciągła aktywność fizyczna, nawet po całkowitym wyleczeniu cukrzycy.

data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"

 Cukrzyca ciężarnych(Gestational Diabetes Mellitus, GDM) – stan hiperglikemiczny (przekroczona norma poziomu cukru we krwi). Powodem jest nieprawidłowa glikemia na czczo.Pojawia się nagle u zdrowych dotąd kobiet w ciąży. Dodatkowo obserwacje wykazują że, u 30 - 45% kobiet z cukrzycą ciężarnych, rozwinie się cukrzyca typu 2 (do15 lat).U dzieci kobiet z niewykrytą lub źle prowadzoną cukrzycą (GDM) mogą wystąpić wady rozwojowe (wady serca, nerek, układu nerwowego, przewodu pokarmowego, kończyn) lub tzw powikłania położnicze: wielowodzia, obrzęki, zakażenia dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenia nerek, zatrucia ciążowe).

Cukrzyca unormowana w ciąży nie stanowi zagrożenia zdrowia dziecka i matki. W Polsce istnieje system wsparcia w leczeniu i prowadzeniu cukrzycy ciążowej. Zajmuje się nim NFZ i WOŚP, którzy wypożyczają pompy insulinowe.

 Rozróżnia się dwa stany w/w cukrzycy:

- wykryta w trakcie ciąży (GDM)

- wykryta wcześniej cukrzyca przedciążowa (ang.Pregestational Diabetes Mellitus=PGDM).

 Określenie typu (GDM czy PGDM) dokonuje się po zakończeniu ciąży, gdy nadal utrzymuje się hiperglikemia po odstawieniu leków.

 W praktyce stosuje się kilka testów, wykrywających cukrzycę. Dla matek najważniejszy jest test przeprowadzony w I trymestrze ciąży. Jego wynik ma wpływ na dalszą diagnostykę (cukrzyca, nietolerancja glukozy, chwilowe wahania gospodarki węglowodanowej). Test na czczo wykonuje na pierwszej wizycie ginekolog prowadzący ciążę (wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego).

Interpretacja wyników:

• <100 mg/dl – wynik prawidłowy, dalsza diagnostyka w 24.–28. tygodniu ciąży (cukrzyca może się rozwinąć później)

• 100 – 125 mg/dl – wynik wątpliwy, wykonanie natychmiast testu kontrolnego OGTT

• >125 mg/dl – rozpoznanie cukrzycy w ciąży.

Przyczyną GDM prawdopodobnie jest zwiększone wydzielanie antagonistów insuliny (np. estrogen), które powodują insulinooporność i nadmierne obciążenie komórek β trzustki. Należy brać pod uwagę także niezdiagnozowaną wcześniej inna formę cukrzycy (głównie typ 2).

 Przenikająca w dużej ilości przez łożysko glukoza osiąga wysokie stężenia w krwi płodu. W efekcie wyspy Langerhansa trzustki płodu produkcją większą ilość insuliny (hiperinsulinizm) co doprowadza do zwiększenia rozmiarów płodu (makrosomia). Waga noworodka często przekracza 4 kg co jest czynnikiem ryzyka powikłań położniczych.

 Dodatkowe czynniki ryzyka to:

• wiele ciąż

• wiek > 35 lat

• waga dziecka z poprzedniej ciąży (> 4 kg) po urodzeniu

• dziecko z wadą z wcześniejszej ciąży

• zgon w poprzedniej ciąży

• występowanie nadmiernego owłosienia

• nadciśnienie tętnicze

• nadwaga (BMI > 27 kg/m²)

• cukrzyca typu 2 w rodzinie

• przebyta wcześniej cukrzyca ciężarnych

 Podstawowym celem leczenia GDM (jak wkażdym typie cukrzycy) jest uzyskanie prawidłowych poziomów glukozy we krwi oraz prawidłowego wynikubadania HbA1c. W stanowisku Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego określającym cele leczenia, idąc w ślad za innymi towarzystwami diabetologicznymi (ADA, National Institute for Health and Care Excellence — NICE), złagodzono cele glikemiczne dla kobiet z cukrzycą planujących ciążę, które obecnie wynoszą: HbA1c < 6,5% (48 mmol/mol), podtrzymując zalecenie HbA1c < 6,0 % (42 mmol/mol) w II i III trymestrze ciąży, jeżeli nie wiąże się z większą częstością hipoglikemii.

 W pierwszym etapie wprowadza się dietę odpowiednio dobraną do BMI matki. Przy braku osiągnięcia pozytywnych wyników poziomu glukozy w ciągu 5–7 dni, rozpoczyna się leczenie za pomocą intensywnej insulinoterapii. Kontrola glikemii przez ciężarną powinna być prowadzona przynajmniej 4 razy dziennie. Najlepsze efekty terapii daje leczenie indywidualną pompą insulinową, które w Polsce są wypożyczane na czas ciąży dla wszystkich potrzebujących przez NFZ i WOŚP.

 W mniejszym stopniu stosuje się wstrzykiwane krótko działające analogi insuliny szybko działające za pomocą penów. Całkowity zakaz ma stosowanie doustnych leków hipoglikemizujących i długo działających bezszczytowych analogów insulin.

 Insulinoterapię zaprzestaje się po porodzie lub między 4 a 6 tygodniu połogu.

TEST DOUSTNEGO OBCIĄŻENIA GLUKOZĄ (OGTT)

Poniższe wartości nie odnoszą się do badania u kobiet w ciąży. Druga próbką jest pobierana po 2 godzinach od spożycia płynu z 75 g glukozy. 

BADANIE PRZESIEWOWE U KOBIET W CIĄŻY: TEST OBCIĄŻENIA GLUKOZĄ

Druga próbka pobierana jest po 1 godzinie od przyjęcia płynu z 50 g glukozy

data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"

 Insulinooporność to nie tylko problem diabetyków. Występują sytuacje w których powstanie insulinooporności nie ma nic wspólnego z cukrzycą. Badania wykazały że, układ immunologiczny wraz z układem neurohormonalnym znacząco wpływa na występowanie insulinooporności w ciężkich chorobach, po zabiegach i powikłaniach chirurgicznych oraz w stresie. Najczęstsze sytuacje powodujące wzrost insulinooporności to zakażenie, uraz oraz silny stres np emocjonalny.

 Przyczyny insulinooporności. W odpowiedzi organizmu na stres związany z chorobą lub urazem wzrasta poziom glukozy w krwi. Stwierdzono że, poziom insulinooporności jest wprost proporcjonalny do rozległości urazu. Proces jest na tyle poważny ponieważ nie niweluje go zwiększone stężenie tzw insuliny endogennej. U osób z cukrzycą typ 1 jest jeszcze gorzej bo nie występuje u nich insulina endogenna.

Powstają zmiany hormonalne odpowiedzialne w organizmie za wydzielanie większej ilość glukagonu, glikokortykosteroidów i katecholamin. Przy dłuższym utrzymywaniu się stresu wydziela się także hormon wzrostu i kortyzol.

Objawy insulinooporności. Efektem tych procesów jest podwyższony poziom cukru we krwi (hiperglikemia). Dodatkowo cytokiny prozapalne blokują receptory insulinowe w trzustce z powodu zmian stężenia interleukiny-6. Powstaje sytuacja, gdzie coraz więcej jest czynników powodujących wzrost poziomu glukozy we krwi przy blokowaniu reakcji hipoglikemizujących. Wymienione hormony powodują uwalnianie z tkanki tłuszczowej tzw wolne kwasy tłuszczowe, których wzrost doprowadza do kwasicy ketonowej.

 Straty mikroelementów (fosforany, potas, magnez, siarczany) dopełniają dzieła i doprowadzają do osłabienia układu odpornościowego, zaniku mięśniowego i powikłań septycznych. Powstaje błędne koło które doprowadza pacjenta do niedożywienia i zakwaszenia (kwasica ketonowa).

Co to jest insulinnoporność przeczytasz tutaj...

data-matched-content-rows-num="3"      data-matched-content-columns-num="3"

 Jarmuż - warzywo należąca do rodziny kapustnych. Jeden z najstarszych odmian użytkowych z tego gatunku. Liście jarmużu nadają się do spożycia dopiero po pierwszych przymrozkach, kiedy tracą gorzki smak. Roślina dwuletnia, którą uprawiać można również w skrzynce na balkonie. 

 Jarmuż to skarbnica białka, błonnika, witamin. Zawiera duże ilości: witaminy C (odpowiada za odporność organizmu), witaminy K (wpływa na stan kości i prawidłową krzepliwość krwi), a także sól mineralną (wapń i potas). Dodatkowo zawiera silne przeciwutleniacze mające właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Bardzo ważnym składnikiem w jarmużu jest wysokie stężenie kwasu foliowego. Kwas foliowy, inaczej witamina B9, witamina B11 lub folacyna, jest potrzebny każdemu człowiekowi, wszystkim komórkom organizmu. Niestety prawie wszyscy cierpią na niedobór tej witaminy. Brak kwasu foliowego szczególnie groźne jest dla kobiet w ciąży. Może bowiem spowodować poważne wady płodu. Osoby chore na cukrzycę mają szczególną tendencję do niedoboru witamin z grupy B. Dlatego kobieta z cukrzycą powinna, przyjmować kwas foliowy już na miesiąc przed zajściem w ciążę, a potem w pierwszych 3 miesiącach ciąży (według zaleceń lekarza)

Jak widać jarmuż to warzywo bardzo dużym potencjale odżywczym. Dlatego polecane jest wszystkim, a w szczególności diabetykom. Należy go termicznie obrabiać bardzo krótko, żeby zachował jak najwięcej witamin. Liście jarmużu myjemy, odrywamy grube łodygi, liście drobimy i gotujemy na parze 3 - 4 minuty. Tak przygotowany, dodajemy do sałatek lub posypujemy kanapki. Można poddusić na łyżce oleju z czosnkiem i podawać do mięs. Może być dodatkiem do zup, sosów czy koktajli. Zachęca się rodziców dzieci z cukrzyca typ 1, aby dodawali go kiedy sie da w codziennej diecie..

data-matched-content-rows-num="3"      data-matched-content-columns-num="3"

 Test tolerancji glukozy jest też obowiązkowym badaniem dla kobiet w ciąży. Jak przebiega doustny test obciążenia glukozą i jak należy interpretować jego wyniki?

 Krzywa cukrowa to badanie, które obowiązkowo wykonuje się u kobiet w ciąży, by sprawdzić, czy nie rozwija się u nich cukrzyca ciążowa. Poza tym powinny go wykonać osoby, u których poziom cukru we krwi na czczo jest nieco podwyższony lub jest w normie, ale lekarz podejrzewa występowanie cukrzycy. Badanie jest bezbolesne, ale trzeba na nie poświęcić ponad 2 godziny. Przez 3 dni przed wykonaniem testu stosuje się normalną dietę bogatą w węglowodany (przynajmniej 150 g dziennie).

 Jeśli to możliwe, należy odstawić na 3 dni leki zaburzające gospodarkę węglowodanową (moczopędne, doustne środki antykoncepcyjne, sterydy). Ostatni posiłek można zjeść na 12 godzin przed testem. Na 24 godziny przed nim nie należy pić alkoholu, palić papierosów i podejmować wysiłku fizycznego. Aby wynik był miarodajny, ogólny stan zdrowia badanej osoby musi być dobry, bo nawet przeziębienie może go zafałszować.

 W przychodni pacjentowi pobiera się próbkę krwi żylnej (do testu nie należy używać glukometrów), z której oznacza się wyjściowe stężenie cukru. Następnie pacjent otrzymuje 75 g glukozy rozpuszczone w 250 – 300 ml wody, które musi wypić w ciągu 5 minut. Kolejną próbkę krwi pobiera się po 60 minutach, a trzecią po kolejnej godzinie. Czekając na pobranie krwi, pacjent nie może opuszczać przychodni i forsować organizmu.

 Stan przed cukrzycowy mogą sugerować wyniki 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l), a po 2 godzinach 140-199 mg/dl (7,8-11 mmol/l). Cukrzycę potwierdzają wyniki w 2 godzinie testu od 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

 Cukrzycę można rozpoznać także na podstawie pomiaru poziomu cukru we krwi – gdy wynosi on 126 mg/dl (7,0 mmol/l) lub więcej, z tym że taki wynik musi być stwierdzony dwukrotnie.

Autor: Anna Jarosz - artykuł pochodzi z miesięcznika "Zdrowie"

data-matched-content-rows-num="4,2" data-matched-content-columns-num="1,2"

  Stan przedcukrzycowy – zaburzenie metabolizmu glukozy. Patologia którą stwierdza się poprzez badanie krwi (glukometr, laboratorium). Jest to przekroczony poziom glukozy powyżej normy, ale nie osiągnięty poziom potwierdzający cukrzycę. Do ostatecznego zdiagnozowania stanu przedcukrzycowego należy, wykonać potwierdzające badanie poziomu glukozy z osocza krwi żylnej (tylko laboratorium).

Mamy wówczas do czynienia (osobno lub razem) z:

- nieprawidłowa tolerancja glukozy - 140 – 199 mg/dl (poziom glukozy po 2 godzinach od podania 75 g płynnej glukozy)

- nieprawidłowa glikemia na czczo - 100 – 125 mg/dl

 Przy nieprawidłowej tolerancji glukozy wykonuje się test obciążenia glukozą (OGTT ) lub test krzywa cukrowa. Zaś przy nieprawidłowej glikemii na czczo zaleca się powtórzyć badanie w różnych porach dnia przed i/lub po posiłku.

 Stan przedcukrzycowy należy brać pod uwagę u każdej osoby w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Brak objawów powoduje że, wiele osób dowiaduje się o cukrzycy często przez przypadek w trakcie badań w kierunku innych jednostek chorobowych. Pojawienie się powikłań cukrzycowych jest również sygnałem do nagłej wizyty u lekarza.

Aby zapobiec rozwojowi lub ewentualnie szybko rozpoznać cukrzycę typu 2 i wdrożyć odpowiednie leczenie powinno zwrócić się uwagę na:

- BMI (body mass index) powyżej 25 kg/m2 z obwodem w talii powyżej 94 cm (mężczyźni) 80 cm (kobiety)

- zespół policystycznych jajników (kobiety)

- przebycie cukrzycy ciążowej w przeszłości i/lub urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg

- prowadzenie siedzącego trybu życia

- brak aktywności sportowej

- rozpoznane choroby krążeniowe (nadciśnienie, choroby serca)

- rozpoznanie cukrzycy typu 2 w rodzinie

- złe wyniki badań cholesterolu i trójglicerydów

  Stan przedcukrzycowy nie musi przerodzić się w pełnoobjawową cukrzycę typu 2 ale może być sygnałem ostrzegawczym aby zmienić nasz stan życia. Powinna zainteresować nas aktywność sportowa, zdrowa lekka dieta oraz częste kontrole poziomu glukozy we krwi podczas pobytu w przychodni. Zaś duża dostępność na rynku glukometrów ułatwia nam kontrolę w poziomu glukozy w domu. W sytuacjach kiedy chorujemy na inne choroby, do pomocy służą: dietetyk, edukator dietetyczny, fizjoterapeuta, lekarz.

data-matched-content-rows-num="3"      data-matched-content-columns-num="3"