Glukoza - związek chemiczny należący do cukrów prostych, który jest paliwem energetycznym dla całego organizmu. W trakcie przemiany materii wszystkie węglowodany złożone przekształcają się w glukozę oraz inne cukry proste (fruktoza, sacharoza). Są to węglowodany zawierające jedną lub dwie cząsteczki cukru. Znajdują się nie tylko w słodyczach, ale również w owocach i warzywach. Następnie wchłaniane są w jelicie cienkim i rozprowadzane z krwią do wszystkich komórek organizmu. Odpowiada za prawidłową przemianę tłuszczy, białek oraz przyspiesza gojenie się ran. Po przekształcaniu się w rybozę wchodzi w skład kodu DNA, a po przemianie w galaktozę - jest składową laktozy.
Glukoza niezbędna jest do:
- odżywinia komórek organizmu
- pracy mięśni szkieletowych
- prawidłowego funkcjonowania mózgu (min 130 g glukozy na dobę)
- prawidłowego rozwoju płodu
Większość komórek organizmu potrzebuje glukozy do produkcji energii, do przeprowadzania szeregu reakcji chemicznych niezbędnych do ich funkcjonowania. Dla komórek nerwowych, a także erytrocytów (komórek krwi transportujących tlen) glukoza stanowi jedyne źródło energii. Komórki te mogą funkcjonować tylko jeśli glukoza znajduje się powyżej określonego poziomu. Dlatego często w przypadku spadku poziomu glukozy odczuwamy uczucie słabości (hipoglikemia) - to nasz mózg informuje nas o tym, że ilość dostarczanej glukozy jest niewystarczająca.
Zużycie cukru przez organizm zależy od insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę. Insulina działa jak klucz który otwiera drzwi do komórkiorganizmu. Decyduje o tym, czy glukoza z krwi przedostaje się do wnętrza komórek, czy zostanie odłożona jako zapas w postaci glikogenu lub/i trójglicerydów. Funkcjonowanie organizmu bez glukozy, czy też insuliny byłoby niemożliwe, dlatego tak istotne jest utrzymanie poziomów tych związków chemicznych w określonych prawidłowych normach.
Poziom glukozy poposiłkowej, u osoby zdrowej, nieznacznie wzrasta powyżej normy w wyniku spożycia węglowodanów. Równolegle - w celu obniżenia poziomu tego cukru następuje wzrost wydzielania insuliny przez trzustkę. Ilość wydzielanej insuliny zależy od wielkości oraz składu posiłku, jaki właśnie zjedliśmy.
Hipoglikemia u osoby zdrowej - jeśli poziom glukozy zbytnio się obniży, wydzielany jest glukagon (rezerwa energetyczna). Hormon produkowany przez trzustkę i odkładany w wątrobie. W sytuacji zagrożenia wątroba powtórnie przekształca glikogen w glukozę co pozwola na przywrócenie prawidłowego poziomu cukru we krwi.
Hiperglikemia u osoby zdrowej - jeśli poziom cukru we krwi wzrasta, następuje zwiększona produkcja insuliny oraz wydalanie nadwyżki glukozy z moczem co doprowadza do uregulowania poziomu cukru we krwi
Jeżeli powyższe mechanizmy kontrolne działają poprawnie, poziom glikemii we krwi jest unormowany. Utrzymuje się w miarę na stałym poziomie. Jeśli jednak równowaga ta zostaje zakłócona, może dojść do ciężkich powikłań w tym objawem cukrzycy lub insulinooporności. Ciężka, występująca nagle hiperglikemia czy hipoglikemia może być groźna - powodować niewydolność wszystkich organów, uszkodzenie mózgu, śpiączkę, a nawet prowadzić do śmierci. Utrzymujący się przez dłuższy czas wysoki poziom cukru we krwi prowadzi do postępującego zniszczenia organów, przede wszystkim nerek, oczu, serca oraz naczyń krwionośnych i nerwów. Przewlekła hipoglikemia może natomiast powodować uszkodzenia mózgu oraz nerwów obwodowych. U niektórych kobiet, hiperglikemia może pojawić się w ciąży jako tzw. cukrzyca ciężarnych. Nie leczona, zwiększy ryzyko urodzenia dziecka o dużej wadze (tzw. makrosomia).
| POZIOM GLUKOZY | INTERPRETACJA |
| Od 70 do 99 mg/dL (od 3.9 do 5.5 mmol/L) | Prawidłowy poziom glukozy |
| Od 100 do 125 mg/dL (od 5.6 do 6.9 mmol/L) | Nieprawidłowy poziom glukozy na czczo (stan przedcukrzycowy) |
| Co najmniej 126 mg/dL (7.0 mmol/L) w co najmniej dwóch pomiarach | Cukrzyca |
data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"
