Cukrzyca ciężarnych (Gestational Diabetes Mellitus, GDM) – stan hiperglikemiczny (przekroczona norma poziomu cukru we krwi). Powodem jest nieprawidłowa glikemia na czczo. Pojawia się nagle u zdrowych dotąd kobiet w ciąży. Dodatkowo obserwacje wykazują że, u 30 - 45% kobiet z cukrzycą ciężarnych, rozwinie się cukrzyca typu 2 (do15 lat). U dzieci kobiet z niewykrytą lub źle prowadzoną cukrzycą (GDM) mogą wystąpić wady rozwojowe (wady serca, nerek, układu nerwowego, przewodu pokarmowego, kończyn) lub tzw powikłania położnicze: wielowodzia, obrzęki, zakażenia dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenia nerek, zatrucia ciążowe).

Cukrzyca unormowana w ciąży nie stanowi zagrożenia zdrowia dziecka i matki. W Polsce istnieje system wsparcia w leczeniu i prowadzeniu cukrzycy ciążowej. Zajmuje się nim NFZ i WOŚP, którzy wypożyczają pompy insulinowe.

 Rozróżnia się dwa stany w/w cukrzycy:

- wykryta w trakcie ciąży (GDM)

- wykryta wcześniej cukrzyca przedciążowa (ang.Pregestational Diabetes Mellitus = PGDM).

 Określenie typu (GDM czy PGDM) dokonuje się po zakończeniu ciąży, gdy nadal utrzymuje się hiperglikemia po odstawieniu leków.

 W praktyce stosuje się kilka testów, wykrywających cukrzycę. Dla matek najważniejszy jest test przeprowadzony w I trymestrze ciąży. Jego wynik ma wpływ na dalszą diagnostykę (cukrzyca, nietolerancja glukozy, chwilowe wahania gospodarki węglowodanowej). Test na czczo wykonuje na pierwszej wizycie ginekolog prowadzący ciążę (wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego).

 

Interpretacja wyników:

• <100 mg/dl – wynik prawidłowy, dalsza diagnostyka w 24.–28. tygodniu ciąży (cukrzyca może się rozwinąć później)

• 100 – 125 mg/dl – wynik wątpliwy, wykonanie natychmiast testu kontrolnego OGTT

• >125 mg/dl – rozpoznanie cukrzycy w ciąży.

Przyczyną GDM prawdopodobnie jest zwiększone wydzielanie antagonistów insuliny (np. estrogen), które powodują insulinooporność i nadmierne obciążenie komórek β trzustki. Należy brać pod uwagę także niezdiagnozowaną wcześniej inna formę cukrzycy (głównie typ 2).

 Przenikająca w dużej ilości przez łożysko glukoza osiąga wysokie stężenia w krwi płodu. W efekcie wyspy Langerhansa trzustki płodu produkcją większą ilość insuliny (hiperinsulinizm) co doprowadza do zwiększenia rozmiarów płodu (makrosomia). Waga noworodka często przekracza 4 kg co jest czynnikiem ryzyka powikłań położniczych.

 Dodatkowe czynniki ryzyka to:

• wiele ciąż

• wiek > 35 lat

• waga dziecka z poprzedniej ciąży (> 4 kg) po urodzeniu

• dziecko z wadą z wcześniejszej ciąży

• zgon w poprzedniej ciąży

• występowanie nadmiernego owłosienia

• nadciśnienie tętnicze

• nadwaga (BMI > 27 kg/m²)

• cukrzyca typu 2 w rodzinie

• przebyta wcześniej cukrzyca ciężarnych

 Podstawowym celem leczenia GDM (jak wkażdym typie cukrzycy) jest uzyskanie prawidłowych poziomów glukozy we krwi oraz prawidłowego wyniku badania HbA1c. W stanowisku Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego określającym cele leczenia, idąc w ślad za innymi towarzystwami diabetologicznymi (ADA, National Institute for Health and Care Excellence — NICE), złagodzono cele glikemiczne dla kobiet z cukrzycą planujących ciążę, które obecnie wynoszą: HbA1c < 6,5% (48 mmol/mol), podtrzymując zalecenie HbA1c < 6,0 % (42 mmol/mol) w II i III trymestrze ciąży, jeżeli nie wiąże się z większą częstością hipoglikemii.

 W pierwszym etapie wprowadza się dietę odpowiednio dobraną do BMI matki. Przy braku osiągnięcia pozytywnych wyników poziomu glukozy w ciągu 5–7 dni, rozpoczyna się leczenie za pomocą intensywnej insulinoterapii. Kontrola glikemii przez ciężarną powinna być prowadzona przynajmniej 4 razy dziennie. Najlepsze efekty terapii daje leczenie indywidualną pompą insulinową, które w Polsce są wypożyczane na czas ciąży dla wszystkich potrzebujących przez NFZ i WOŚP.

 W mniejszym stopniu stosuje się wstrzykiwane krótko działające analogi insuliny szybko działające za pomocą penów. Całkowity zakaz ma stosowanie doustnych leków hipoglikemizujących i długo działających bezszczytowych analogów insulin.

 Insulinoterapię zaprzestaje się po porodzie lub między 4 a 6 tygodniu połogu.

 

POZIOM GLUKOZY	INTERPRETACJA
Od 70 do 99 mg/dL (od 3.9 do 5.5 mmol/L)	Prawidłowy poziom glukozy
Od 100 do 125 mg/dL (od 5.6 do 6.9 mmol/L)	Nieprawidłowy poziom glukozy na czczo (stan przedcukrzycowy)
Co najmniej 126 mg/dL (7.0 mmol/L) w co najmniej dwóch pomiarach	Cukrzyca

 

TEST DOUSTNEGO OBCIĄŻENIA GLUKOZĄ (OGTT)

Poniższe wartości nie odnoszą się do badania u kobiet w ciąży. Druga próbką jest pobierana po 2 godzinach od spożycia płynu z 75 g glukozy. 

POZIOM GLUKOZY	INTERPRETACJA
Poniżej 140 mg/dL (7.8 mmol/L)	Prawidłowa tolerancja glukozy
Od 140 do 200 mg/dL (od 7.8 do 11.1 mmol/L)	Nieprawidłowa tolerancja glukozy (stan przedcukrzycowy)
Powyżej 200 mg/dL (11.1 mmol/L) w co najmniej dwóch pomiarach	Cukrzyca

 

BADANIE PRZESIEWOWE U KOBIET W CIĄŻY: TEST OBCIĄŻENIA GLUKOZĄ

Druga próbka pobierana jest po 1 godzinie od przyjęcia płynu z 50 g glukozy

POZIOM GLUKOZY	INTERPRETACJA
Poniżej 140* mg/dL (7.8 mmol/L)	Poziom prawidłowy
Powyżej 140* mg/dL (7.8 mmol/L)	Poziom nieprawidłowy, konieczne wykonanie OGTT
* W niektórych laboratoriach punkt odcięcia wynosi >130 mg/dL (7.2 mmol/L

data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"