- utrzymanie lub wręcz spadek masy ciała, znaczna poprawa wyrównania cukrzycy,
- spadek wartości glikemii w wyniku wzrostu wrażliwości na insulinę po wysiłku fizycznym,
- zmniejszenie dawek insuliny do posiłku lub doustnych leków przeciwcukrzycowych.
Ze względu na inny mechanizm cukrzycy typu 1, regularny trening u tych chorych wymaga zmiany diety i dawkowania insuliny, by skutecznie wpływał na wyrównanie cukrzycy. Różne formy aktywności fizycznej, ich intensywność i czas trwania mają różny wpływ na wartości glikemii u chorych. Warto być pod kontrolą lekarza i dietetyka.
Ćwiczenia anerobowe jak: szybki bieg, podnoszenie ciężarów, ćwiczenia siłowe, to ćwiczenia w czasie których dochodzi do wzrostu poziomu cukru we krwi, który może utrzymywać się przez dłuższy czas. Zwyżka cukru we krwi jest wynikiem nadmiernej stymulacji nerwowego układu adrenergicznego, a źródłem energii jest glikogen spalany w mięśniach (glukoza w mięśniach i wątrobie jest magazynowana w tej postaci). W początkowym okresie pogarsza się wrażliwość na insulinę. Korzystne jest jednak to, że w okresie późniejszym po wysiłku utrzymuje się zwiększona wrażliwość na insulinę. Ćwiczenia anerobowe należy wdrażać po konsultacji z lekarzem.
Ćwiczenia aerobowe (dynamiczne) - spacer, bieganie, pływanie, taniec, jazda na rowerze, w czasie tych ćwiczeń energia pozyskiwana jest z tłuszczów i węglowodanów (glukozy krwi i glikogenu mięśni), które ulegają spalaniu. Prowadzić to może do niedocukrzenia, zwłaszcza gdy nie zmniejszono przed wysiłkiem dawki insuliny. Zaś przy długotrwałym wysiłku, samo zwiększenie kaloryczności diety (dodatkowy posiłek) może nie wystarczać. Po dłuższym okresie ćwiczeń następuje przestrojenie organizmu: ciało korzysta głównie z tłuszczów, oszczędzając glikogen oraz glukozę w krwi. Pozwala to na bardziej skuteczne utrzymywanie poziomu cukru we krwi. Nie powinno wówczas dochodzić do niedocukrzeń.
Zalecane ćwiczenia (wg American College of Sports Medicine). Chorym zaleca się 3 do 5 razy w tygodniu przez 20 - 60 min ćwiczenia aerobowe (spacer, bieganie, pływanie, taniec). Zwykle jest to 55 - 65% maksymalnego poziomu tętna, co determinuje intensywność ćwiczeń. Istnieje specjalny wzór na obliczenie częstości akcji serca (tętno), jaka może być osiągnięta w czasie wysiłku fizycznego. Ponadto wskazane jest wykonywanie ćwiczeń oporowych, 2 - 3 razy w tygodniu co najmniej jednego zestawu 8 - 10 ćwiczeń angażujących różne grupy mięśni.
W skład jednego zestawu wchodzi ok 12 powtórzeń. Do ćwiczeń należy włączyć ćwiczenia rozciągające. Jest to prewencja zmian stawowo - mięśniowych, będących wynikiem szczególnie źle wyrównanej cukrzycy (procesy uszkadzające struktury stawowe). Na początek i zakończenie ćwiczeń wskazane są rozgrzewka oraz wyciszające ćwiczenia kończące. Rozgrzewka to 5 - 10 min mniej intensywnych ćwiczeń, w które zaangażowane są te grupy mięśni co w ćwiczeniach właściwych (np. spacer przed planowanym biegiem). Na zakończenie również 5 - 10 min rozluźniających ćwiczeń.
Ogólne zalecenia dotyczące ćwiczeń sportowych dla chorych na cukrzycę typu 1 wg ADA (American Diabetes Association) i rekomendacji dla osób z typem 1 cukrzycy (S. Colberg, Diabetes Educator 2000):
- unikać wykonywania ćwiczeń przy stężeniu glukozy powyżej 250 mg/dl z towarzyszącą kwasicą ketonową (aceton w moczu) jak również powyżej 300 mg/dl bez ketozy. Przy poziomie glukozy ok 100 mg/dl spożyć dodatkowy posiłek.
- w trakcie uprawiania sportu obserwować reakcje organizmu (hipoglikemia, hiperglikemia) i odpowiednio korygować dawki insuliny lub spożywania dodatkowych węglowodanów.
- często oznaczać poziom glikemii, poznając wpływ różnych ćwiczeń na poziom glikemii.
- w miarę potrzeby spożyć dodatkowy posiłek, pamiętać o zabezpieczeniu dodatkowego pożywienia przy planowaniu wysiłku.
Przeprowadź konsultację ze swoim lekarzem, celem doboru bezpiecznego dla ciebie i równocześnie sprawiającego ci przyjemność zestawu ćwiczeń, ich intensywności, czasu trwania. Lekarz posiadając więcej informacji o stanie twojego zdrowia (choroby współistniejące np. serca, nadciśnienie) może zdecydować o zaniechaniu ćwiczeń lub zmniejszenia ich intensywności. Sposób i zakres aktywności fizycznej musi być indywidualnie dobrany dla każdego pacjenta. Najczęściej zalecane ćwiczenia to ćwiczenia dotleniające jak: pływanie, spacer, bieganie, jazda na rowerze - uprawiaj je co najmniej 3 razy na tydzień przez 20-60 min. Dodatkowo stosuj program ćwiczeń siłowych (2 - 3 razy w tygodniu co najmniej jeden zestaw 8 - 10 ćwiczeń x 12 powtórzeń). Wysiłek fizyczny możesz zwiększyć np. wchodzeniem po schodach zamiast korzystania z windy, rzadszym korzystaniem z samochodu. Ćwiczenia zaczynaj od małej intensywności, początkowo np. kilkuminutowe spacery, stopniowo zwiększając ich dystans.
Uwaga! - Rodzaj uprawianych ćwiczeń fizycznych może być uwarunkowany powikłaniami np. ćwiczenia siłowe są niewskazane przy obecności cukrzycowej chorobie oczu (retinopatii), a bieg bądź intensywny spacer przy istnieniu zespołu stopy cukrzycowej. W zespole tym niewskazane jest obciążanie nadmierne kończyn dolnych, szczególnie stóp.
Piśmiennictwo
1. S. R. Colberg, D. P. Swain - Wpływ ćwiczeń fizycznych na wyrównanie cukrzycy Medycyna po Dyplomie, Vol. 10, Nr 6,2001
2. S. Colberg - Use of clinical practice recomendation for exercise by indyviduals with type 1 diabetes. Diabetes Educator 2000,26/2/
3. M. L Pollack, G. A. Gaesser, J. D. Butcher, et al - The recommended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness and flexibility in healthy adults. Med Sci Sports Exerc 1998,30/6/
4. J. Devlin - Effects of exercise on insulin sensivity in humans Diab Care 1992,15/11/
5. J. E. Manson, E. B. Rimm, M. J. Stampfer et al - Physical activity and incidence of non-insulin dependent diabetes mellitus in woman Lancet,1991,338/8770/
6. American Diabetes Association - Clinical Practice Recommendation 2000:diabetes mellitus and exercise Diab Care 2000 ,23/suppl 1/
7. F.Kemmer - Prevention of hypoglycemia during exercise in type 1 diabetes Diab Care 1992,1992,15 /suppl 4/
źródło bieganie.pl
data-matched-content-rows-num="3" data-matched-content-columns-num="3"
